Jazoir — Rossiya munosabatlari
 | |
 Jazoir |
 Rossiya |
Rossiya — Jazoir diplomatik munosabatlari 1962-yil 23-martda oʻrnatilgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1954—1962 yillardagi mustaqillik urushi davrida Jazoir SSSRdan harbiy-texnik va moddiy yordam oldi. Sovet Ittifoqi 1962-yil 23-martda Jazoir bilan diplomatik aloqalarni oʻrnatgan dunyodagi birinchi davlat boʻldi.
Sovet Ittifoqi Jazoirga koʻplab muhandis va texnik xodimlarni yubordi, ular Jazoir infratuzilmasini qayta qurdilar va bu mamlakatning iqtisodiy rivojlanishida ulkan rol oʻynadilar. Oʻz navbatida, minglab jazoirlik talabalar SSSR universitetlarida taʼlim oldilar.
Iqtisodiy hamkorligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2005-yilda Rossiya va Jazoir oʻrtasidagi savdo aylanmasi 365 million AQSh dollarini tashkil etdi, shundan 361 millioni Rossiya eksportiga toʻgʻri keldi. Rossiya Jazoirga don, metall, quvurlar, mashinasozlik mahsulotlari yetkazib bergan eng yirik savdo hamkorlaridan biriga aylanib oldi.
2002-yil noyabr oyida Rossiya Jazoirning ALSAT-1 sunʼiy yoʻldoshini orbitaga olib chiqdi. Xususan Rossiya Federatsiya rahbari Vladimor Putin Jazoir rahbari bilan savdo iqtisodiy va xavfsizlik borasida 2022-yil18-aprelda telefon suhbatini amalga oshirdi[1].
Yoqilgʻi-energetika kompleksi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2000-yildan beri Rossiya Jazoir yoqilgʻi-energetika kompleksini (YEK) rivojlantirishda muhim rol oʻynadi.
Shunday qilib, 2001-yilda Rosneft Jazoirning Illizi neft va gaz konini oʻzlashtirishni boshladi. 2000-2003 yillarda Rossiyaning „Stroytransgaz“ kompaniyasi Jazoirning Sonatrach kompaniyasi uchun Haud al-Hamra — Arzev magistral neft quvurining shimoliy qismini qurishni birgalikda yirik loyihalar sifatida amalga oshirdilar.
2001-yildan Jazoirdagi „Stroytransgaz“, „Rosneft“ Jazoirning Sonatrach kompaniyasi bilan birgalikda Illizi neft va gaz havzasidagi eng yirik neft va gaz konini oʻzlashtirish boʻyicha „245 Janubiy“ loyihasini amalga oshirmoqda. Qoʻshma korxona va Sonatrach oʻrtasidagi mahsulot taqsimoti toʻgʻrisidagi bitim 2001-yil mayda kuchga kirgan. Hozirda Jazoirda umumiy tasdiqlangan zahiralari 36 million tonna bo‘lgan ikkita konni o‘zlashtirish uchun ruxsatnoma berilgan.
2005-yilda „ Stroytransgaz“ tenderda gʻolib chiqdi va Suger-Hadzheret Ennus gaz quvurini qurishni boshladi. 2006-yil sentyabr oyida Stroytransgaz Sonatrach bilan Ouled Jellal-Skikda gaz quvurini rekonstruksiya qilish boʻyicha shartnoma imzoladilar.
2006-yil avgust oyida Lukoyl va Gazprom Sonatrach bilan oʻzaro anglashuv memorandumlarini imzoladilar. Gazprom gazni qazib olish, qayta ishlash va sotish boʻyicha qoʻshma loyihalarni amalga oshiradi.
2007-yil yanvar oyida Rossiya Federatsiyasi Sanoat va energetika vazirligi rahbari Viktor Xristenko va Jazoir energetika va konlar vaziri Shakib Xelil oʻrtasida qoʻshma harakatlar sohasida iqtisodiy hamkorlikni davom ettirish toʻgʻrisida memorandum imzolandi. Gazprom va Jazoir Sonatrachi Yevropa bozorlarida va Markaziy Afrikadagi konlarni birgalikda ishlab chiqish.
Baʼzi Yevropa davlatlari Rossiya va Jazoir oʻrtasidagi hamkorlik kuchayib borayotganidan xavotir bildirar ekan, bu ikki davlat Yevropaga energiya yetkazib berishning muhim qismini taʼminlayotganiga ishora qilmoqda. Bundan tashqari, Rossiya va Jazoir (Eron va Qatar bilan birga) potensial gaz kartelining asosiy ishtirokchilari hisoblanadi. Hozirda gaz qazib oluvchi mamlakatlarning harakatlarini muvofiqlashtirish Gaz eksport qiluvchi mamlakatlar forumi doirasida amalga oshirilmoqda.
Harbiy-texnik hamkorligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
2006-yil 10-martda Rossiya Prezidenti Vladimir Putin va Jazoir Prezidenti Abdulaziz Buteflika Jazoirning Rossiya oldidagi 4,7 milliard dollarlik qarzini (2006-yil 1-fevral holatiga koʻra Jazoirning Rossiya oldidagi qarzining umumiy miqdorini) hisobdan chiqarish toʻgʻrisidagi bitimni imzoladilar.
Yetkazib berish roʻyxati:
- 36 ta MiG-29SMT engil front qiruvchi samolyoti, 28 ta ogʻir koʻp funktsiyali Su-30MKA qiruvchi samolyoti va 14 ta Yak-130 jangovar oʻquv samolyoti (4 yil davomida). Yangi MiG-29 samolyotlari kelishi bilan Jazoir tomonidan 1990-yillarda Belarus va Ukrainada sotib olingan ushbu rusumdagi eski samolyotlar (36 dona) taʼmirlash, modernizatsiya qilish va boshqa mamlakatlarga sotish uchun Rossiyaning MiG aviatsiya korporatsiyasiga topshiriladi.
- S-300PMU-2 Favorit zenit-raketa tizimlarining 8 ta boʻlinmasi;
- 300 ta T-90S tanklari;
- Jazoir quruqlikdagi kuchlari bilan xizmat qiladigan 250 ta T-72S tanklarini modernizatsiya qilish;
- tankga qarshi raketa tizimlari „Metis-M 1“ va „Kornet-E“.
Severnaya Verfda (Sankt-Peterburg) Jazoir dengiz floti kemalarini taʼmirlash va modernizatsiya qilish boʻyicha shartnomalar tuzish mumkin. Admiralty Shipyards (Sankt-Peterburg) 2005-yilda imzolangan 2 ta Jazoir dizel suv osti kemasini modernizatsiya qilish boʻyicha shartnomani amalga oshirdi.
2022-yil 17-noyabr Bloomberg agentligi Jazoir va Rossiya o‘rtasidagi birinchi qo‘shma harbiy mashg‘ulotlar haqida xabar berdi. „Cho‘l qalqoni“ deb nomlangan mashg‘ulotlar bir kun avval Jazoirning Marokash bilan chegarasi yaqinidagi Bechar hududida boshlangan. Rossiya Jazoirning eng yirik qurol yetkazib beruvchisi ekanligi, mamlakatlar oʻrtasidagi mudofaa aloqalari Sovet Ittifoqi davridan boshlangani taʼkidlandi. Moskvada joylashgan Strategiya va texnologiyalarni tahlil qilish markazi maʼlumotlariga koʻra, arab mamlakati qurol importining qariyb 80%ini Rossiyadan oladi va bunday qurollarni Hindiston va Xitoydan keyin uchinchi oʻrinda turadi[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ [kremlin.ru „Телефонный разговор с Президентом Алжира Абдельмаджидом Теббуном“]. 2022-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Souhail Karam. „Military Drills in Gas-Rich Algeria Put Focus on Russian Ties“. www.bloomberg.com (17 ноября 2022 г.). Qaraldi: 2022-yil 18-noyabr.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Jazoir — Arxivnaya kopiya